ΓΛΩΣΣΑ ΣΤ ΕΝΟΤΗΤΑ 7η ΘΕΩΡΙΑ

ΓΛΩΣΣΑ ΣΤ’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

7^η  ΕΝΟΤΗΤΑ

Ονοματική λέγεται μια φράση όταν οι λέξεις από τις οποίες αποτελείται είναι όλες ονόματα (ουσιαστικά, επίθετα κ.τ.λ.). Δηλαδή μια ονοματική πρόταση δεν έχει ρήμα.

Π.χ. Η προσγείωση του ελικοπτέρου.

Ρηματική λέγεται μια φράση όταν περιλαμβάνει ρήμα.

Π.χ. Το ελικόπτερο προσγειώθηκε.

Σε πολλές περιπτώσεις μπορούμε να μετατρέψουμε μια ονοματική φράση σε ρηματική μετατρέποντας ένα από τα ουσιαστικά σε ρήμα, και μια ρηματική φράση σε ονοματική μετατρέποντας το ρήμα σε ουσιαστικό.

Π.χ. Ονοματική φράση                                      Ρηματική φράση

        Η πληρωμή των φόρων.           →            Οι φόροι πληρώθηκαν.

Π.χ. Ρηματική φράση                                        Ονοματική φράση

       Καθυστέρησε η πτήση.             →             Η καθυστέρηση της πτήσης.    

Η μετοχή είναι ονοματικός τύπος του ρήματος και ονομάζεται έτσι επειδή μετέχει  τόσο στις ιδιότητες του ρήματος όσο και του οόματος. Παρουσιάζει, δηλαδή, χαρακτηριστικά και ρήματος και ονόματος, καθώς:

- ως ρήμα έχει φωνή (ενεργητική, παθητική) και χρόνους, ενώ μπορεί να δεχτεί υποκείμενο, αντικείμενο, προσδιορισμούς κ.α.

- ως όνομα έχει γένος, αριθμό και πτώση (στην παθητική φωνή μόνο, γιατί στην ενεργητική φωνή είναι άκλιτη)

Οι μετοχές χρησιμοποιούνται πολύ συχνά στο λόγο ως επίθετα και τότε λέγονται επιθετικές μετοχές. Ως επιθετικές χρησιμοποιούνται μόνο οι μετοχές της παθητικής φωνής.       

Κυριολεξία έχουμε όταν χρησιμοποιούμε μια λέξη ή φράση με την πραγματική της σημασία.

Π.χ    Κόβει το ψωμί σε φέτες.

           Ο καιρός είναι ψυχρός.

Μεταφορά έχουμε όταν χρησιμοποιούμε μια λέξη ή φράση με διαφορετική από την πραγματική της σημασία. Κατά τη μεταφορά, δηλαδή, μεταφέρουμε τη σημασία ή ιδιότητα μιας λέξης ή φράσης σε κάποια άλλη λέξη ή φράση ώστε ο λόγος μας να γίνει πιο παραστατικός και εκφραστικός.

Π.χ Κόβει το μυαλό του. (Είναι πολύ έξυπνος).

       Είναι ψυχρός άνθρωπος. (Είναι απόμακρος και απαθής).

Απλές ονομάζονται οι προτάσεις που έχουν μόνο τους κύριους όρους, δηλαδή το Υποκείμενο, το Ρήμα και το Αντικείμενο ή το Κατηγορούμενο.

Π.χ Το χωριό έχει καφενεία.

       Τα καφενεία είναι ανοιχτά.

Επαυξημένες ονομάζονται οι προτάσεις που, εκτός από τους κύριους όρους, περιέχουν και άλλους δευτερεύοντες προσδιορισμούς. Τέτοιοι προσδιορισμοί είναι τα επίθετα, τα επιρρήματα και λέξεις ή φράσεις που χρησιμοποιούμε για να ομορφύνουμε το λόγο μας.

Π.χ Το χωριό του πατέρα μου είχε πολλά παραδοσιακά καφενεία, τα οποία ήταν επιπλωμένα με πολύ γούστο.

       Τα πανέμορφα καφενεία ήταν ανοιχτά όλη τη μέρα.

• Προηγούμενο
• Επόμενο